Wymagania wobec dziecka powinny być dostosowane do jego możliwości.
Często nie mamy świadomości tego jak dziecko wiele potrafi, dopóki nie damy
mu szansy zaskoczenia nas swoimi umiejętnościami. Nauka samodzielności jest
elementarną częścią rozwoju każdego człowieka, w przedszkolu maluch uczy się
jej na każdym kroku, nie chodzi więc o to, by cały czas spędzany w domu ćwiczyć.
Warto wymagać od dziecka tego co już potrafi, i od czasu do czasu spróbować
razem kolejnego etapu samodzielności.
W jaki sposób można wspierać rozwój dziecka? Kiedy pomóc dziecku, a kiedy
czekać aż zrobi coś samo? Jak nauczyć dziecko samodzielnie jeść i ubierać się?
Nauka samodzielnego jedzenia
Zależnie od tego, w jaki sposób rozszerza się maluchowi dietę, uczy się samodzielnego jedzenia w różnym wieku. Pierwszym etapem samodzielnego spożywania posiłków jest zazwyczaj jedzenie rękoma. Potem dziecko uczy się jak trzymać łyżkę i powoli zaczyna nią jeść. Im dłużej malec jest karmiony przez dorosłego, tym później zacznie samodzielnie operować sztućcami. Nauka jedzenia nie jest prosta, bardzo wiele zależy od możliwości dziecka, jego preferencji smakowych, oraz tego do czego jest przyzwyczajone. Jeśli trudność w samodzielnym jedzeniu wynika wyłącznie z tego, że dotychczas było karmione, warto zacząć naukę od wspólnego przygotowywania posiłków. Dla malucha będzie to okazja do poznania składników, zaangażowania się oraz spędzenia czasu z rodzicem. Najlepiej jest zacząć od potrawy, którą dziecko bardzo lubi. Nawet jeśli są to kanapki z masłem. Samodzielne przygotowanie wzbudzi u malucha zainteresowanie daniem. Kolejnym etapem jest wspólne jedzenie. Jeśli rodzic będzie jadł w tym samym czasie i to samo co dziecko, maluchowi łatwiej będzie zmotywować się do konsumpcji. Można pokazać jak trzyma się kanapkę, jaką ma się "technikę" jedzenia, pomóc złapać odpowiednio kromkę, tak by nie wypadała z dłoni. Nie chodzi o to, żeby bawić się jedzeniem, maluchowi może być potem trudno zjeść bez zabawy. Każdy posiłek powinien przebiegać w atmosferze spokoju i przyjemnej atmosfery, bez głośnej muzyki, włączonego telewizora, czy przeglądania telefonu przez rodzica. Ucząc dziecka skupienia na posiłku wspieramy jego naukę samodzielnego jedzenia. Jeśli maluch ma trudności z jedzeniem, potrafi się głodzić, je wyłącznie kilka produktów, pojawia się u niego odruch wymiotny, lęk przed jedzeniem lub inne niepokojące objawy należy skonsultować to z psychologiem dziecięcym.
Samodzielne ubieranie się
Ćwicząc samodzielne ubieranie się warto zacząć od merytorycznej "podkładki". Można sięgnąć po książkę, której bohater zakłada różne części garderoby, wybrać układankę polegającą na dobieraniu dla postaci ubranek, czy nawet wspólnie obejrzeć zdjęcia w gazecie, gdzie widać ubranych ludzi. Oczywiście, od małego dziecko codziennie jest ubierane i rozbierane co najmniej kilka razy dziennie, gdy jednak ma się ubrać samo mogą pojawić się trudności. Pamiętajmy o tym, że należy zacząć od małych czynności ze strony malucha. Zakładanie każdej części garderoby można podzielić na kolejne etapy. Wkładając spodnie dziecko musi znaleźć przód i tył, trafić stopą do każdej nogawki, podciągnąć je, zapiąć rozporek i guzik etc. Jeśli więc chcemy pomóc dziecku nauczyć się samodzielnie zakładać spodnie zacznijmy od tego, żeby potrafiło rozróżnić przód i tył wybranej pary. Kiedy maluchowi się uda, pomóżmy mu z kolejnymi etapami, a przy następnej próbie będzie można sprawdzić czy poradzi sobie również z samodzielnym trafieniem stopą do nogawki. Dzieląc czynność na kilka etapów, dajemy maluchowi możliwość sprawdzenia się, a jednocześnie niwelujemy szansę poczucia porażki, jeśli nie uda mu się od razu założyć spodni od początku do końca. Ucząc malucha samodzielnego ubierania się, warto trzymać się określonej kolejności, zaczynać od majteczek, a kończyć na bluzie. Maluchowi łatwiej wtedy będzie zrozumieć schemat i próbować swoich sił w kolejnych etapach- przykładowo, jeśli dziewczynka nauczy się najpierw zakładać sukienkę, a potem majtki, trudno jej będzie za każdym razem pamiętać o bieliźnie zakładając spodnie. Skarpetki warto zakładać na końcu - małej stopie łatwiej się przecisnąć przez nogawkę bez dodatkowej warstwy materiału. Ubierając się do wyjścia na dwór maluch powinien zacząć od założenia butów, potem czapki i szalika, kurtki i na końcu rękawiczek. Jeśli zmienimy kolejność malec może mieć trudności poprzez ograniczone ruchy i zgrzać się. Proces nauki samodzielnego zakładania butów jest tak skomplikowany jak samo obuwie, może być tak, że wystarczy dopasować but do nogi - lewy do lewej, prawy do prawej, wsunąć go na stopę i zawiązać lub zapiąć, a może być tak, że trzeba dopasować but do strony, wyciągnąć język, wcisnąć stopę, zawiązać sznurowadła i zapiąć rzepy, a na końcu zasunąć suwak. Pamiętajmy o tym, wybierając buty dla malucha. Oprócz odpowiedniego wsparcia dla stopy, buciki powinny być również w miarę proste do założenia. Jeśli bardzo się spieszymy, można podzielić czynność ubierania na rzecz którą zrobi dorosły i dziecko. W ten sposób maluch nie zostanie całkowicie wyręczony, a jednocześnie zredukujemy czas ubierania się o co najmniej połowę. Gdy jednak mamy więcej czasu, pozwólmy maluchowi próbować, wkładać i zdejmować buty, ubierać się i rozbierać, pozwólmy mu samemu wybrać w co się ubierze, porozmawiajmy o pogodzie i temperaturze na zewnątrz, dopytajmy czy przyda się kurtka i kalosze jeśli pada deszcz, czy czapka na słońce pomoże ochronić głowę etc.
Samodzielna zabawa
Umiejętność samodzielnej zabawy jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju każdego dziecka. Zainteresowanie różnymi przedmiotami, wymyślanie dla nich nowych funkcji, odkrywanie zastosowania - maluchy potrafią się przecież bawić nie tylko zabawkami. Swobodna zabawa jest dla dzieci czasem relaksu, "odcięcia się", odpoczynku od zadań i reguł. Jeśli malec jest przyzwyczajony do narzucania mu formy zabawy, trudniej jest mu wymyślić co chciałby robić. Oczywiście wspólna zabawa jest bardzo ważna dla budowania więzi, chodzi bardziej o to, by dziecko potrafiło samo się bawić, a nie wyłącznie powtarzało to co robi dorosły. Nauce samodzielnej zabawy sprzyjają zabawki, które zainteresują malucha, wiążące się z jego preferencjami np. ulubioną bajką. Gdy dziecko nie wie w jaki sposób może się bawić można mu zaproponować wspólne wymyślanie funkcji dla przedmiotu lub podać kilka możliwości tak, by maluch sam wybrał co chce robić (np. piłka może służyć do rzucania i kopania ale również można ją schować lub udawać, że to arbuz). Warto również stworzyć takie warunki w okół malca, by sam chciał się bawić, np. obok samochodów rozłożyć dywan z wzorem przedstawiającym ulice, lub dać mu garnek, łyżkę i suchy makaron, żeby mógł poudawać że gotuje. Im dzieckobędzie starsze, tym bardziej złożone będą jego pomysły na zabawę. Forma zabawy tak na prawdę nie ma znaczenia, o ile jest wymyślona lub wybrana przez dziecko. Jeśli maluch nie chce bawić się sam można zaproponować mu kompromis - np. oddzielnie budować wieże z klocków i połączyć efekty pracy, tak by powstała wspólna budowla.
Naukę samodzielności warto zacząć od trzech, wyżej wymienionych filarów. Pamiętajmy o tym, żeby chwalić malucha za jego samodzielne dokonania, wzmacniać i doceniać to, że sobie z czymś radzi. Warto zwrócić uwagę na to, żeby pochwały określały konkretnie dokonanie dziecka - podkreślić, że wspaniale zapina rzepy w butach, że samodzielne zapięcie bluzy to sprawa godna uznania, że dzięki założeniu czapki i szalika będzie mu ciepło więc jest gotowy na śnieżne szaleństwa. Malec bardzo doceni takie komplementy i chętnie będzie próbował kolejnych rzeczy.
Autor posta: Danuta Białek-Molak, pedagog specjalny, terapeuta wczesnego wspomagania rozwoju
Samodzielność przedszkolaka - jak wspierać dziecko?
Poczytaj również:
Czym się zajmujemy?
Od ponad 10 lat tworzymy przedszkola, w których każde dziecko czuje się ważne, potrzebne i akceptowane.
Zielony Latawiec to kameralne grupy,
zgrany zespół nauczycieli i specjalistów
oraz autorski program nauczania.
Codziennie w każdej z grup odbywa się praca własna, prowadzona zgodnie z zasadami pedagogiki Marii Montessori.
Dzieci wybierają pomoce i samodzielnie z nimi pracują, dzięki czemu uczą się oraz poznają świat
po swojemu.
Co wyróżnia nasze przedszkole?
Zielony Latawiec, Niepubliczne Przedszkola Integracyjne, od 2007 r.| All rights reserved 2019| design by DBM
Co nas wyróżnia?
kameralne grupy
codziennie praca własną metodą Montessori
autorski program nauczania
2 wychowawców w każdej grupie
1-3 osób wspierających w każdej grupie
specjaliści, którzy są w stałym kontakcie z rodzicami (neurologopeda, logopeda, fijozterapeuta, psycholog, pedagog specjalny, terapeuta SI w każdym oddziale)
zgrany, zaangażowany zespół
ponad 10 lat zaufania rodziców